بزرگی خوشخیم پروستات یا BPH (Benign Prostatic Hyperplasia) یکی از بیماریهای شایع در مردان میانسال و سالمند است. پروستات غدهای کوچک در زیر مثانه است که بخشی از مایع منی را تولید میکند. وقتی این غده بهصورت غیرسرطانی بزرگ میشود، بر مجرای ادرار فشار وارد میکند و مشکلات متعددی ایجاد مینماید. بسیاری از مردان پس از ۵۰ سالگی درجاتی از این مشکل را تجربه میکنند و با افزایش سن احتمال بروز آن بیشتر میشود.
علائم شایع
بزرگی پروستات
بزرگی
پروستات میتواند علائم مختلفی ایجاد کند که مهمترین آنها عبارتند از:
- تکرر ادرار، بهویژه شبها (شبادراری)
- مشکل در شروع ادرار یا نیاز به زور زدن
- ضعیف بودن یا قطع و وصل شدن جریان ادرار
- احساس تخلیه نشدن کامل مثانه
- نیاز فوری به دفع ادرار و گاهی بیاختیاری
این
نشانهها ممکن است در ابتدا خفیف باشند اما با گذشت زمان شدت میگیرند و کیفیت
زندگی را بهشدت پایین میآورند. بسیاری از مردان به دلیل اختلال خواب یا محدودیت
فعالیتهای روزمره، از نظر روحی هم دچار فشار میشوند.
عوارض بیتوجهی
به درمان
نادیده
گرفتن بزرگی پروستات میتواند عوارض جدی در پی داشته باشد، از جمله:
- احتباس کامل ادرار و نیاز به سوندگذاری
- ایجاد سنگ مثانه به دلیل تخلیه ناقص ادرار
- عفونتهای مکرر دستگاه ادراری
- آسیب به کلیهها در اثر برگشت ادرار
به همین دلیل مراجعه به پزشک و شروع درمان در مراحل اولیه اهمیت زیادی دارد.
روشهای قدیمی
درمان پروستات
تا
چند سال پیش، درمان بزرگی پروستات تقریباً به دو روش اصلی محدود بود: درمان دارویی
و جراحی سنتی. هرچند این روشها در بسیاری از بیماران اثرگذار بودند، اما معایب و
محدودیتهای قابلتوجهی داشتند که باعث شد نیاز به روشهای نوین بیشتر احساس شود.
۱. درمان دارویی
داروهایی
مانند آلفا بلوکرها (مثل تامسولوسین) و مهارکنندههای آنزیم 5-آلفا ردوکتاز (مثل
فیناستراید) رایجترین درمانها بودند. این داروها میتوانند عضلات پروستات و
مثانه را شل کرده یا رشد پروستات را آهسته کنند.
اما
مشکلات زیادی دارند:
- اثر آنها موقتی است و با قطع دارو علائم بازمیگردد.
- نیاز به مصرف طولانیمدت و هزینههای بالا دارد.
- برخی بیماران دچار عوارض جانبی میشوند مثل
سرگیجه، خستگی، افت فشار خون یا مشکلات جنسی (کاهش میل یا اختلال در انزال).
۲. جراحی سنتی TURP و پروستاتکتومی
باز
سالها
روش TURP یا همان تراش
پروستات از راه مجرا، درمان استاندارد به شمار میرفت. در این عمل، بخشهای داخلی
پروستات تراشیده میشود تا جریان ادرار آزاد گردد. برای پروستاتهای بسیار بزرگ
نیز پروستاتکتومی باز انجام میشد.
این
جراحیها با اینکه اثر نسبتاً خوبی داشتند اما معایب مهمی داشتند:
- نیاز به بیهوشی عمومی یا نخاعی و بستری چند روزه
در بیمارستان
- خونریزی زیاد حین و پس از عمل
- خطر ایجاد لخته یا عفونت در دستگاه ادراری
- احتمال آسیب به عملکرد جنسی (انزال معکوس یا
کاهش میل جنسی)
- دوران نقاهت طولانی؛ گاهی چند هفته تا بازگشت
کامل بیمار به زندگی روزمره طول میکشید.
۳. روشهای حرارتی و لیزری قدیمی
برخی
روشهای کمتهاجمیتر مثل استفاده از گرما یا لیزر برای کوچک کردن پروستات به کار
میرفتند. این روشها نسبت به جراحی باز سادهتر بودند، اما اثربخشی آنها محدود
بود و بسیاری از بیماران پس از مدتی دوباره به درمان نیاز پیدا میکردند.
چرا روشهای
قدیمی دیگر کافی نیستند؟
با
توجه به تغییرات سبک زندگی و افزایش امید به زندگی، بیماران امروزی به دنبال
درمانی هستند که هم مؤثر باشد و هم کمترین عارضه را داشته باشد. روشهای قدیمی چند
مشکل اساسی دارند:
- خطر بالا: خونریزی، عفونت و مشکلات جنسی شایع بودند.
- بستری و نقاهت طولانی: بیمار
باید چند روز در بیمارستان و چند هفته در خانه تحت مراقبت باشد.
- ترس بیماران: بسیاری
از مردان به دلیل نگرانی از بیهوشی یا اختلالات جنسی، عمل جراحی را به تعویق
میاندازند.
- بازگشت علائم: در
برخی بیماران، علائم پس از مدتی دوباره بازمیگردد و نیاز به مداخلات بیشتر
وجود دارد.
این
محدودیتها زمینه را برای توسعه روشهای نوین فراهم کرد. یکی از مهمترین این روشها،
آمبولیزاسیون پروستات است که امروزه
بهعنوان روشی کمتهاجمی و کارآمد شناخته میشود.
نقش پزشکان در
معرفی روشهای نوین
امروزه
متخصصانی همچون دکتر کیارا رضائی کلانتری تلاش
میکنند با معرفی روشهای جدیدی مثل آمبولیزاسیون، بیماران را از معایب روشهای
سنتی رها کنند. این روش نوین میتواند بدون نیاز به جراحی باز یا بیهوشی عمومی،
کیفیت زندگی بیماران را بهطور چشمگیری بهبود دهد.
جمعبندی و پیشنمایش
مقاله بعد
بزرگی
خوشخیم پروستات بیماری شایعی است که میتواند عوارض جدی در زندگی مردان ایجاد
کند. هرچند دارو و جراحی سنتی سالها درمان اصلی بودند، اما به دلیل معایب فراوان
دیگر پاسخگوی نیاز بیماران امروز نیستند. در نتیجه روشهای نوینی مثل آمبولیزاسیون
به میدان آمدهاند تا درمانی ایمنتر و مؤثرتر ارائه دهند.
در مقاله دیگر به بررسی دقیقتر انواع روشهای درمان بزرگی پروستات میپردازیم؛ از داروهای رایج گرفته تا روشهای جراحی و در نهایت معرفی کامل روش نوین آمبولیزاسیون.
