واریس لگنی چیست؟
واریس لگنی، که به نام سندرم احتقان لگنی
Pelvic Congestion Syndrome یا
PCS نیز شناخته میشود، یک بیماری عروقی است که در آن رگهای
ناحیه لگن، بهویژه رگهای تخمدان و رحم، گشاد شده و خون در آنها جمع میشود. این
وضعیت شبیه به واریس پا است، اما چون در داخل بدن رخ میدهد، قابل مشاهده نیست.
واریس لگنی بیشتر در زنان ۲۰
تا ۴۵ ساله دیده میشود و میتواند
باعث درد مزمن در ناحیه لگن شود.
این مشکل زمانی ایجاد میشود که دریچههای داخل رگها ضعیف شده و خون
به جای حرکت به سمت قلب، در لگن باقی میماند. این تجمع خون باعث گشاد شدن رگها و
گاهی گسترش آنها به نواحی مانند رانها یا باسن میشود. بر اساس آمار پزشکی در
سال ۲۰۲۵، حدود ۱۰ تا ۱۵
درصد زنان ممکن است به این بیماری مبتلا باشند، اما بسیاری از موارد بدون علامت
هستند و تنها با معاینات پزشکی شناسایی میشوند.
یکی از دلایل
شایع واریس لگنی، بارداریهای متعدد است، زیرا فشار جنین روی رگها میتواند
به دریچههای رگها آسیب برساند. این بیماری میتواند زندگی روزمره را تحت تأثیر
قرار دهد، اما با تشخیص و درمان بهموقع، میتوان علائم را کاهش داد و کیفیت زندگی
را بهبود بخشید.
نشانههای واریس لگنی
علائم
واریس لگنی گاهی با بیماریهای دیگر مانند مشکلات قاعدگی یا بیماریهای گوارشی
اشتباه گرفته میشود. برای درک بهتر، این نشانهها را به صورت زیر دستهبندی میکنیم:
- درد مزمن لگنی: شایعترین
علامت، دردی مداوم یا متناوب در پایین شکم یا کمر است که گاهی به صورت
تیرکشیدن یا احساس سنگینی توصیف میشود. این درد اغلب با ایستادن طولانی،
پیادهروی یا بلند کردن اشیا سنگین تشدید میشود.
- درد مرتبط با قاعدگی یا
رابطه جنسی: بسیاری
از زنان گزارش میدهند که درد در زمان قاعدگی، حین یا پس از رابطه جنسی، یا
پس از پایان قاعدگی بیشتر میشود.
- مشکلات گوارشی و ادراری: احساس
فشار یا سنگینی در لگن، نیاز مکرر به ادرار یا یبوست به دلیل فشار رگهای
گشاد شده بر اندامهای اطراف.
- علائم ظاهری: در برخی
موارد، رگهای واریسی در رانها، باسن یا ناحیه تناسلی دیده میشود. همچنین
ممکن است قاعدگی سنگین یا ترشحات غیرعادی رخ دهد.
اگر این علائم بیش از ۶
ماه ادامه یابد و زندگی روزمره را مختل کند، مراجعه به پزشک متخصص زنان یا عروق
ضروری است. مطالعات نشان میدهد که حدود ۶۰
درصد زنان مبتلا به واریس لگنی، درد را بهعنوان مشکل اصلی گزارش میکنند که میتواند
به کاهش کیفیت زندگی یا حتی افسردگی منجر شود.
دلایل و عوامل خطر واریس لگنی
واریس لگنی
به دلایل مختلفی ایجاد میشود که عمدتاً به ضعف رگها و اختلال در جریان خون مربوط
است. دلایل و عوامل خطر را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد:
- بارداری و تغییرات هورمونی: بارداری
یکی از مهمترین عوامل است. فشار جنین روی رگهای لگنی و افزایش هورمونهایی
مانند استروژن، که رگها را شل میکند، خطر را افزایش میدهد. زنانی که چند
بار بارداری داشتهاند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- سابقه خانوادگی: اگر در
خانوادهتان سابقه واریس (چه در پا یا لگن) وجود داشته باشد، احتمال ابتلا
بیشتر است.
- سبک زندگی: ایستادن
یا نشستن طولانیمدت، اضافهوزن، سیگار کشیدن یا رژیم غذایی کمفیبر که باعث
یبوست میشود، فشار روی رگهای لگنی را افزایش میدهد.
- عوامل هورمونی و سنی: زنان
بالای ۳۰ سال و
افرادی که از قرصهای ضدبارداری یا درمانهای هورمونی استفاده میکنند، بیشتر
در معرض خطر هستند.
این بیماری در مردان بسیار نادر است و معمولاً با مشکلات پروستات مرتبط است. آگاهی از این عوامل میتواند به پیشگیری کمک کند؛ برای مثال، زنان باردار میتوانند با تغییراتی در سبک زندگی، خطر ابتلا را کاهش دهند.
روشهای تشخیص واریس لگنی
تشخیص
واریس لگنی به دلیل شباهت علائم آن با بیماریهای دیگر کمی دشوار است. پزشک
معمولاً ابتدا درباره علائم و سابقه پزشکی سؤال میکند و سپس از روشهای زیر
استفاده میکند:
- سونوگرافی لگن: روشی
ساده و غیرتهاجمی که جریان خون و گشادی رگها را نشان میدهد. این روش دقت
بالایی دارد و معمولاً اولین انتخاب است.
- MRI یا CT اسکن: برای
بررسی دقیقتر رگها و رد بیماریهای دیگر مانند فیبروم رحم استفاده میشود.
- لاپاروسکوپی تشخیصی: در موارد
خاص، پزشک با استفاده از دوربین کوچک، رگهای لگن را مستقیماً بررسی میکند.
- ونوگرافی: تزریق
ماده رنگی به رگها و تصویربرداری با اشعه ایکس برای تأیید نهایی، بهویژه
قبل از درمانهای پیشرفته.
در سالهای اخیر، فناوریهای پیشرفته مانند سونوگرافی سهبعدی تشخیص
را دقیقتر کردهاند. اگر علائم مشکوکی دارید، مراجعه به کلینیکهای تخصصی زنان یا
عروق توصیه میشود.
درمانها و راههای پیشگیری از واریس لگنی
درمان
واریس لگنی بسته به شدت علائم متفاوت است. روشهای درمانی و پیشگیری را به
صورت زیر دستهبندی میکنیم:
1.
درمانهای
غیرجراحی:
- داروها: داروهای
ضدالتهاب مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و گاهی داروهای هورمونی برای کنترل
فشار روی رگها تجویز میشود.
- فیزیوتراپی و ورزش: تمرینات
لگنی مانند کگل به بهبود جریان خون کمک میکند.
- تغییر سبک زندگی: کاهش وزن، رژیم غذایی پر فیبر برای جلوگیری از یبوست و تحرک روزانه
1 درمانهای
پیشرفته:
- امبولیزاسیون وریدی: روشی کمتهاجمی
که در آن رگهای گشاد شده با مواد خاصی بسته میشوند. این روش موفقیت ۸۰ تا ۹۰ درصدی دارد و نیازی به بستری
طولانی ندارد.
- جراحی: در موارد
شدید، جراحی برای بستن رگها یا برداشتن رحم (هیسترکتومی) انجام میشود،
هرچند کمتر توصیه میشود.
روشهای
نوین ۲۰۲۵: فناوریهایی
مانند لیزر یا امواج رادیویی برای کوچک کردن رگها بدون جراحی در حال توسعه
هستند.
سخن پایانی
واریس لگنی، گرچه ممکن است چالشبرانگیز به نظر برسد، با اقدامات
پیشگیرانه و درمانی مناسب کاملاً قابل مدیریت است. برای پیشگیری، کافی است به چند
عادت ساده پایبند باشید: ورزش منظم مانند پیادهروی یا شنا به مدت حداقل ۳۰ دقیقه در روز میتواند جریان خون را
بهبود بخشد. در دوران بارداری، استفاده از جورابهای فشاری و خوابیدن به پهلو به
کاهش فشار روی رگها کمک میکند. همچنین، رژیم غذایی سرشار از فیبر با مصرف میوهها
و سبزیجات از یبوست جلوگیری میکند، که خود عاملی برای کاهش فشار بر رگهای لگنی
است. اگر علائم این بیماری مانند درد مداوم لگنی را تجربه میکنید، منتظر نمانید؛
مشورت با پزشک متخصص زنان یا عروق میتواند مسیر بهبود را هموار کند. پیشرفتهای
پزشکی راهحلهای موثری برای این بیماری ارائه کردهاند، و با تشخیص زودهنگام، میتوانید
به زندگی فعال و سالم خود ادامه دهید.
