سکته مغزی یک بیماری جدی است که میتواند ناگهان زندگی شما را تغییر
دهد. این مشکل زمانی رخ میدهد که جریان خون به مغز قطع شده و سلولهای مغزی به
دلیل نرسیدن اکسیژن آسیب میبینند. خوشبختانه، روشی به نام ترمبکتومی امیدی
تازه برای بیماران به ارمغان آورده است. این روش با برداشتن لخته خونی که رگ مغز
را بسته، جریان خون را به حالت عادی برمیگرداند و میتواند از ناتوانی دائمی
جلوگیری نماید.
ترمبکتومی از سال ۲۰۱۵،
پس از آزمایشهای علمی مانند MR CLEAN،
به یکی از بهترین درمانها برای سکته مغزی ناشی از لخته (ایسکمیک) تبدیل شده است.
این روش بهویژه برای لختههای بزرگ که با دارو حل نمیشوند، بسیار مؤثر است. در
ایران هم بیمارستانهای مجهز به این فناوری بیشتر شدهاند، اما برای درمان و
پیشگیری، باید در اسرع وقت اقدام کنید. در این مقاله، درباره ترمبکتومی، علایم
سکته، تشخیص و درمان آن صحبت میکنیم تا بهتر این بیماری و راه درمان آن را
بشناسید. هر دقیقه در سکته مغزی ارزشمند است و اقدام سریع میتواند جان و سلامتی
شما را نجات دهد.
ترمبکتومی چیست؟
ترمبکتومی
روشی پزشکی است که لخته خونی را از رگهای مغز خارج میکند. وقتی رگ مغز بسته میشود،
بخشی از مغز اکسیژن کافی نمیگیرد و ممکن است آسیب جدی ببیند. ترمبکتومی با
ابزارهای مخصوص، لخته را برمیدارد و جریان خون را دوباره برقرار میکند.
این روش معمولاً از طریق یک سوراخ کوچک در کشاله ران انجام میشود.
پزشک با کمک تصویربرداری (مثل اشعه ایکس)، یک لوله نازک به نام کاتتر را به
محل لخته در مغز میرساند. سپس با ابزارهایی مانند استنت (یک شبکه فلزی
کوچک) یا مکش، لخته را بیرون میکشد. این کار معمولاً بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول میکشد و با بیحسی موضعی انجام میشود،
بنابراین شما درد زیادی احساس نمیکنید.
ترمبکتومی برای کسانی مناسب است که سکته آنها به دلیل بسته شدن رگهای
بزرگ مغز باشد. بهترین زمان برای این درمان، تا ۶ ساعت پس از شروع علایم است، اما گاهی تا ۲۴ ساعت هم میتواند مؤثر باشد. این روش
شانس بازگشت به زندگی عادی را بسیار بالا میبرد.
سکته مغزی معمولاً ناگهانی رخ میدهد و شناخت سریع علایم آن میتواند
زندگی شما یا دیگران را نجات دهد. برای به خاطر سپردن علایم، از روش ساده و FAST
استفاده
کنید.
- صورت: آیا یک
طرف صورت کج شده یا نمیتواند حرکت کند؟ از بیمار بخواهید لبخند بزند. اگر یک
طرف صورت بیحرکت ماند، خطرناک است.
- بازو : آیا
بیمار میتواند هر دو دست را بالا ببرد؟ ضعف یا بیحسی در یک دست یا پا علامت
مهمی است.
- تکلم: آیا
بیمار نمیتواند درست صحبت کند یا حرف دیگران را نمیفهمد؟ از او بخواهید
جملهای ساده بگوید.
- زمان: اگر
هر یک از این علایم را دیدید، فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
علایم دیگر ممکن است شامل این موارد باشد:
- سردرد شدید و ناگهانی
- مشکل در دیدن (تاری دید یا کوری
یکطرفه)
- سرگیجه یا سخت راه رفتن
- گیجی یا از دست دادن هوشیاری
این علایم ممکن است خفیف مثل سکته گذرا و یا شدید باشند. حتی اگر علایم زود برطرف شوند، باید جدی گرفته شوند، چون ممکن است نشانه سکته بزرگتری باشند. فشار خون بالا، دیابت یا سیگار کشیدن خطر را بیشتر میکند.
تشخیص سکته مغزی
برای درمان اصولی سکته مغزی، این بیماری باید سریع و دقیق تشخیص داده
شود. پزشکان از روشهای زیر برای بررسی وضعیت بیمار و تشخیص سکته
مغزی استفاده میکنند:
- معاینه توسط پزشک: پزشک
علایم شما را نگاه میکند و با سوالاتی شدت آنها را میسنجد. این کار نشان
میدهد که آیا ترمبکتومی برای شما مناسب است یا خیر.
- سیتی اسکن : CT Scanاین تصویربرداری سریع نشان میدهد
که سکته شما به دلیل لخته است یا خونریزی در مغز. این اطلاعات برای انتخاب
درمان خیلی مهم است.
- امآرآی MRI: برای
دیدن جزئیات بیشتر مغز و بررسی نواحی آسیبدیده استفاده میشود.
- آنژیوگرافی: این روش
جای دقیق لخته در رگهای مغز را نشان میدهد.
- سونوگرافی: گاهی
برای بررسی رگهای گردن به کار میرود.
در بیمارستانهای پیشرفته، از تصویربرداریهای خاصی استفاده میشود
تا بیمارانی که حتی تا ۲۴ ساعت پس از
سکته میتوانند از ترمبکتومی سود ببرند، شناسایی شوند. در ایران، بیمارستانهایی
مثل بیمارستان شریعتی تهران این امکانات را دارند. تشخیص سریع میتواند شانس
موفقیت درمان را تا ۷۰ درصد یا
بیشتر بالا ببرد.
روشهای ترمبکتومی
ترمبکتومی
به چند روش انجام میشود و پزشک بسته به نوع و جای لخته، بهترین روش را انتخاب میکند:
- روش استنت: یک شبکه
فلزی کوچک (استنت) به محل لخته برده میشود و لخته را میگیرد. سپس لخته
همراه استنت از رگ بیرون کشیده میشود. این روش در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد موفق است.
- مکش (آسپیراسیون): لخته
با یک لوله بزرگ مکیده و خارج میشود. این روش سریعتر است و برای لختههای
کوچکتر خوب کار میکند.
- روش ترکیبی: گاهی
پزشک از هر دو روش (استنت و مکش) برای لختههای سختتر استفاده میکند.
این روشها خطر کمی دارند (مثلاً کمتر از ۵ درصد احتمال خونریزی یا آسیب رگ). پزشک با کمک
تصویربرداری، لخته را دقیق پیدا میکند و آن را برمیدارد. انتخاب روش به تجربه
پزشک و امکانات بیمارستان بستگی دارد.
درمان سکته مغزی با ترمبکتومی
ترمبکتومی بهترین
درمان برای سکتههایی است که به دلیل بسته شدن رگهای بزرگ مغز رخ میدهند.
این روش جریان خون را سریع به مغز برمیگرداند و از آسیب دائمی جلوگیری میکند.
مطالعات نشان دادهاند که بیمارانی که ترمبکتومی میکنند، تا ۴۹ درصد شانس بازگشت به زندگی عادی (مثل
راه رفتن یا صحبت کردن) دارند، در حالی که این عدد برای درمانهای دیگر حدود ۱۳ درصد است.
چه کسانی میتوانند ترمبکتومی کنند؟
- کسانی که علایم شدید سکته دارند
(مثل ضعف زیاد در یک طرف بدن)
- بیمارانی که رگهای بزرگ مغزشان
بسته شده
- کسانی که در ۶ تا ۲۴ ساعت اول سکته به بیمارستان
برسند
بعد از ترمبکتومی، نیاز به توانبخشی مثل فیزیوتراپی یا گفتاردرمانی
دارید تا بهبودی کامل شود. عوارض احتمالی مثل خونریزی مغزی کم است (۵ تا ۱۰ درصد)، اما فواید این روش معمولاً خیلی بیشتر از خطراتش
است. در ایران، این درمان در شهرهای بزرگ در حال گسترش است، اما باید برای درمان
یا پیشگیری فوری وارد عمل شوید.
سخن پایانی
ترمبکتومی مانند یک معجزه برای بیماران سکته مغزی است. این روش میتواند
مغز را از آسیب جدی نجات دهد و به شما کمک کند به زندگی عادی برگردید. اما همه چیز
به سرعت عمل شما بستگی دارد. اگر علایم سکته را دیدید، حتی اگر خفیف بود، فوراً با
۱۱۵ تماس بگیرید. پیشگیری از مشکلاتی مثل
فشار خون بالا و آگاهی از علایم میتواند شما و عزیزانتان را محافظت کند. یادتان
باشد: در سکته مغزی، زمان حیاتیترین عامل است.
