درمقاله اول توضیح دادیم که بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) بیماری شایعی در میان مردان میانسال و سالمند است و علائمی مانند تکرر ادرار، شبادراری، جریان ضعیف ادرار و احساس تخلیه ناکامل مثانه ایجاد میکند. همچنین به معایب روشهای سنتی درمان این بیماری، از داروهای طولانیمدت گرفته تا جراحیهای تهاجمی مثل TURP، اشاره کردیم. نتیجه آن شد که این روشها با وجود تأثیر نسبی، به دلیل عوارض متعدد، دوران نقاهت طولانی و مشکلات جنسی بعد از درمان، نمیتوانند پاسخ کامل و ایدهآلی به نیاز بیماران باشند.
در
این مقاله دوم به معرفی و بررسی دقیقتر آمبولیزاسیون
پروستات میپردازیم؛ روشی نوین که طی سالهای اخیر توجه بسیاری از
محققان و پزشکان سراسر دنیا را به خود جلب کرده است.
آمبولیزاسیون
پروستات (Prostatic Artery Embolization – PAE) یک
روش کمتهاجمی است که توسط متخصصان
رادیولوژی مداخلهای انجام میشود. در این روش، پزشک بهجای ایجاد
برش جراحی یا تراشیدن پروستات، از طریق یک کاتتر بسیار ظریف وارد عروق پروستات میشود.
سپس با تزریق ذرات ریز مخصوص، جریان خونرسانی به بخشهای بزرگشده پروستات مسدود
میگردد. این کار باعث میشود بافت پروستات به تدریج کوچک شود و فشار روی مجرای
ادرار کاهش یابد.
تاریخچه
و زمان ورود آمبولیزاسیون
روش
آمبولیزاسیون پروستات نخستین بار در اوایل دهه ۲۰۱۰ میلادی در مقالات علمی مطرح
شد. از حدود سال ۲۰۱۳ پژوهشهای جدی روی آن آغاز گردید و ظرف کمتر از یک دهه،
بسیاری از مراکز معتبر دنیا از جمله دانشگاههای اروپا و آمریکا این روش را به کار
گرفتند.
بر
اساس گزارش انجمن رادیولوژی مداخلهای
آمریکا (SIR)، آمبولیزاسیون
پروستات طی ۱۰ سال اخیر بهسرعت جایگاه خود را بهعنوان یک درمان ایمن و مؤثر
تثبیت کرده است. همچنین مجلات معتبر پزشکی مانند Journal
of Vascular and Interventional Radiology و European
Urology مقالات متعددی منتشر کردهاند که
اثربخشی و کاهش عوارض این روش را در مقایسه با جراحیهای سنتی نشان میدهد.
1.
آمادهسازی بیمار: نیازی به بیهوشی عمومی
نیست و اغلب با بیحسی موضعی انجام میشود.
2.
ورود به عروق: پزشک با یک برش بسیار
کوچک در کشاله ران یا مچ دست، یک لوله نازک (کاتتر) را وارد عروق میکند.
3.
هدایت به پروستات: کاتتر با کمک
تصویربرداری آنژیوگرافی به سمت شریانهای پروستات هدایت میشود.
4.
تزریق ذرات ریز: ذرات میکروسکوپی تزریق
میشوند تا خونرسانی به بخشهای بزرگشده قطع شود.
5.
پایان درمان: کل فرایند حدود ۱ تا ۲
ساعت زمان میبرد و بیمار معمولاً همان روز یا فردای آن مرخص میشود.
مزایای
آمبولیزاسیون نسبت به روشهای قدیمی
- کمتهاجمی بودن: بدون نیاز به برش
جراحی یا بیهوشی عمومی
- دوران نقاهت کوتاه: بیمار خیلی سریع به فعالیتهای روزمره بازمیگردد
- عوارض کمتر: مشکلاتی مانند
خونریزی شدید یا اختلالات جنسی بهمراتب کمتر از جراحی است
- مناسب برای بیماران خاص: حتی برای بیماران مسن یا دارای بیماریهای
زمینهای (مثل مشکلات قلبی) که جراحی برایشان پرخطر است، قابل انجام است
- کاهش تدریجی علائم: بیشتر بیماران طی چند هفته بعد از
آمبولیزاسیون بهبود علائم ادراری را تجربه میکنند
شواهد
و مقالات علمی خارجی
در
یک مطالعه منتشرشده در European Urology
در سال ۲۰۱۵، بیش از ۱۰۰ بیمار مبتلا به BPH تحت
درمان با آمبولیزاسیون قرار گرفتند و نتایج نشان داد:
- بیش از ۸۰ درصد بیماران کاهش چشمگیر علائم ادراری را گزارش کردند.
- اندازه پروستات در طی ۶ ماه بعد بهطور قابلتوجهی کوچک شد.
- عوارض جنسی مانند اختلال نعوظ در کمتر از ۵ درصد بیماران دیده شد،
در حالی که این میزان در جراحیهای سنتی تا ۳۰ درصد گزارش شده است.
همچنین،
یک مقاله مروری در Journal of Vascular and
Interventional Radiology در
سال ۲۰۱۹ با بررسی ۱۵ مطالعه مختلف نتیجهگیری کرد که آمبولیزاسیون پروستات یک روش
ایمن و مؤثر است که میتواند جایگزین مناسبی برای بیماران با ریسک بالا یا افرادی
که تمایل به جراحی ندارند باشد.
روش TURP که سالها استاندارد طلایی درمان BPH بود، همچنان در برخی بیماران استفاده میشود. اما
مقایسههای علمی نشان دادهاند که:
- میزان بستری در TURP حدود ۳ تا ۵ روز است، در
حالی که در آمبولیزاسیون اغلب بیمار در همان روز مرخص میشود.
- خونریزی و نیاز به انتقال خون در TURP بیشتر گزارش شده
است.
- احتمال بروز عوارض جنسی در آمبولیزاسیون کمتر است.
- اما در برخی بیماران با پروستات بسیار بزرگ، TURP هنوز هم میتواند
انتخاب شود.
این
روش در ایران نیز بهتدریج در حال معرفی و اجراست. با توجه به پیشرفت تجهیزات
رادیولوژی مداخلهای، برخی پزشکان از جمله دکتر
کیارا رضائی کلانتری این روش را برای بیماران ارائه میکنند.
بسیاری از بیماران ایرانی نیز پس از درمان، کاهش چشمگیر علائم و رضایت بالایی را
گزارش کردهاند.
محدودیتها
و نیاز به تحقیقات بیشتر
با
وجود مزایای فراوان، آمبولیزاسیون پروستات همچنان یک روش نسبتاً جدید است و
تحقیقات در حال انجاماند تا اثربخشی بلندمدت آن بیش از پیش مشخص شود. برخی
بیماران ممکن است بعد از چند سال نیاز به درمان مجدد داشته باشند، هرچند این میزان
در مقایسه با سایر درمانها کمتر است.
آمبولیزاسیون
پروستات یک انقلاب واقعی در درمان بزرگی خوشخیم پروستات به شمار میرود. این روش
که طی کمتر از یک دهه وارد عرصه درمان شده، اکنون بهعنوان جایگزینی مطمئن و کمخطر
برای روشهای قدیمی شناخته میشود. نتایج مطالعات علمی معتبر خارجی و تجربه عملی
پزشکان نشان میدهد که آمبولیزاسیون میتواند کیفیت زندگی بیماران را بهطور
چشمگیری بهبود بخشد.
نگاه
به مقاله سوم
در مقاله سوم، به مقایسه نتایج بلندمدت، هزینهها، تجربه بیماران و آینده روشهای نوین درمان پروستات خواهیم پرداخت و بررسی میکنیم که چرا آمبولیزاسیون میتواند استاندارد آینده درمان بزرگی پروستات باشد.
